Nut en noodzaak van Agile Leiderschap

Is Agile Leiderschap het zoveelste modewoord waar leidinggevenden mee om de oren worden geslagen? Voegt het echt iets toe aan het wendbaar maken van een organisatie? En zo ja, wat dan precies? We vragen het aan trainer en coach Jeroen Aelen en UPD-directeur Jof Houben. Zij geven antwoord op de zeven meest urgente vragen rondom Agile Leiderschap.

Een wendbare organisatie. Dat is het doel van Agile werken. Het is een manier van denken waarbij medewerkers en leidinggevenden anders gaan kijken naar dezelfde problemen en een mindset ontwikkelen van continu leren en feedback vragen aan de klant.

In dit interview beantwoorden Jeroen en Jof de volgende zeven vragen over Agile Leiderschap:

1. Is Agile Leiderschap niet gewoon het zoveelste modewoord in een lange reeks van Agile-termen?
2. Verbeterprogramma’s werken toch altijd bottom-up? Het is toch vooral de werkvloer die de veranderingen in gang moet zetten? Waarom is er dan een Agile leider nodig?
3. Red je het niet met een paar stevige Scrum Masters en Agile Coaches?
4. Is Agile Leiderschap niet hetzelfde als modern leiderschap? Met andere woorden: waaraan merk je dat leiderschap ook echt Agile Leiderschap is?
5. UPD biedt een Agile Leiderschap opleiding aan. Maar kun je leiderschapsskills wel trainen?
6. Als je als organisatie een Agile transitie wilt maken, ga je dan eerst Scrum Masters opleiden? Eerst Product Owners? Of begin je met het Leiderschap?
7. Waarom zou je de opleiding Agile Leiderschap willen volgen?

Wil je meer weten over Agile Leiderschap? Wil je meer horen over één of meer antwoorden die zij hebben gegeven? Neem dan even contact met ons op via 020 – 345 3015.

Is Agile Leiderschap niet gewoon het zoveelste modewoord in een lange reeks van Agile-termen?

Er is niet één methode die alles oplost.

Jeroen: ‘Agile is niet voor niets een veelgehoorde term. Dat komt omdat vrijwel iedere organisatie wel bezig is om wendbaar(der) te worden. En ja, daar is ook leiderschap voor nodig. Het helpt dan dat leiders de doelstellingen bewaken die zijn gesteld om wendbaarder te worden. En erop toezien dat de teams met het juiste bezig zijn en dat bijvoorbeeld niet elk team zelf het wiel gaat uitvinden.

Dus ja, Agile Leiderschap is het zoveelste woord in de Agile-reeks, maar met een goede reden. Binnen een Agile omgeving is het belangrijk dat leidinggevenden ervoor zorgen dat de organisatie sneller, beter en effectiever inspeelt op de wensen van de klant. Dat gestelde doelen bereikt worden en het lerend vermogen van de organisatie vergroot wordt. En dat is niet zo eenvoudig als het klinkt. Daar is een andere vorm van leiderschap voor nodig dan we kennen van traditionele organisaties. Dus Agile leiderschap is echt wel iets anders dan bestaande leiderschapsvormen. En dat het lekker klinkt in de lijn van Agile woorden is alleen maar mooi meegenomen. ’

Jof: ‘Ik geloof niet dat Agile, Lean of Six Sigma zaligmakende oplossingen zijn voor organisaties. Ik geloof wel in de achterliggende principes en filosofieën. Maar een standaardaanpak die alle problemen van een organisatie oplost bestaat gewoonweg niet. Afhankelijk van de uitdagingen waar een organisatie voor staat, gebruik je onderdelen van een beproefde methode om van goed naar beter te komen. Soms is dat Agile. Soms is dat een andere methode. Het gevaar van een modewoord als Agile is dat bedrijven denken dat het al hun problemen oplost.

De afgelopen jaren hebben wij regelmatig klanten gehad die bij wijze van spreken zeiden: ‘Doe mij maar Agile’. Vaak wisten ze niet precies waarom ze dat wilden of wat het ze zou kunnen bieden. De kunst is om dan door te vragen en het probleem af te pellen. En wanneer we tot de kern komen, kan het zijn dat Agile een oplossing is voor de uitdaging. Hetzelfde geldt voor Agile leiderschap. Dit werkt echt niet voor iedere organisatie. Het hangt er bijvoorbeeld vanaf in welke fase van ontwikkeling een organisatie zich bevindt. Wat is de positie op de zogenaamde S-curve? En welke uitdagingen lopen ze vandaag de dag tegenaan? Helpt het vergroten van de wendbaarheid en het lerend vermogen bij de strategierealisatie? Dan kan Agile leiderschap veel toevoegen voor zo’n organisatie.’

Red je het niet met een paar stevige Scrum Masters en Agile Coaches?

Jeroen: ‘Natuurlijk, Scrum Masters en Agile Coaches komen al een heel eind. Maar zij zijn niet degenen die de knopen doorhakken. Daarom is het fijn als er ook een Agile leidinggevende betrokken is bij het traject. Hij of zij kan beslissingen nemen en de teams optimaal faciliteren en begeleiden. Een Agile leider handelt bovendien op een heel andere manier dan een leidinggevende in een “command en control” omgeving. Hij of zij geeft geen instructies of reprimandes maar gaat vooral in gesprek met de teams.’

Over Command en Control

Frederick Winslow Taylor (1911) legde de fundering voor Scientific Management (bekend als command en control). Met de beste bedoelingen trachtte hij productiviteit te verhogen. Typerend voor deze benadering is de kijk ‘van binnenuit’ waarbij de primaire focus ligt op het verhogen van de efficiëntie tijdens de productie. De beginselen om dit te bereiken zijn volgens Taylor:

• Vakmanschap uitzetten.
• De beste manier kan alleen gevonden worden door metingen uit te voeren. Dit wordt gedaan door getrainde managers en technici.
• ‘Zelf nadenken’ moet worden uitgezet.
• De juiste persoon op de juiste plaats, aangevoerd door een manager.

Essentieel in de aanpak van Taylor is de focus op productie. Waar de methode de afgelopen jaren binnen veel organisaties is geadopteerd, is juist deze focus verloren gegaan. En dat is exact waar de schoen wringt. ‘Productie’ is al lang niet meer de dominante bedrijfssector, meer en meer bedrijven leveren diensten en vallen onder de noemer serviceorganisaties. En ‘service’ kun je niet van binnenuit efficiënt maken zonder in te boeten aan kwaliteit.

Meer weten over command en control en de moderne kijk hierop? Lees dan hier verder.

UPD biedt een Agile Leiderschap opleiding aan. Maar kun je leiderschapsskills wel trainen?

Leidinggeven is vooral een kwestie van doen.

Jeroen: ‘Ah, de “are leaders born or made?” vraag. Laat ik voorop stellen dat leiderschapsskills bij sommige mensen natuurlijker aanwezig zijn dan bij anderen. Maar leiderschap is zeker te leren. Je kunt je bijvoorbeeld laten inspireren door andere leiders. Hoe doen zij wat ze doen? Dat is ook wat we doen in de training Agile Leiderschap. We behandelen “real life” cases, leren van leiders uit de praktijk en oefenen het geleerde met elkaar. Leidinggeven is namelijk ook vooral een kwestie van doen en je bewust worden van de invloed die je hebt.’

Jof: ‘En steeds weer die brug slaan naar wendbaarheid. Dat is waar het voortdurend om draait. De kunst is om dat zo concreet mogelijk te maken door bijvoorbeeld helder te krijgen welke beweging nodig is om welke een verandering te bewerkstellingen. Als je niet oppast, verzandt een leidinggevende in vaagheden en algemeenheden. Maar je moet heel duidelijk zijn en tegelijkertijd het team alle ruimte geven voor hun eigen ideeën.

Een voorbeeld. Je staat met je team aan de ene kant van de oever en aan de overkant zie je de plek waar je heen moet. Dan zeg je als leider niet “Bouw een brug naar dat doel”, maar dan stel je de vraag aan het team “Hoe kunnen we precies daar uitkomen? Wat zijn mogelijke effectieve oplossingen? Wat hebben we te doen?” Vervolgens leer je steeds weer van de stappen die je zet. Bij onze teams van consultants en trainers duurt zo’n leerloop een of twee weken. Maar je kunt ook dagelijks met elkaar bespreken wat er goed en minder goed ging. Hoe dan ook: al deze processen, structuren, inzichten en skills zijn te trainen en zijn erop gericht dat teams zelf leren om problemen aan te pakken en op te lossen.’

Tot slot. Waarom zou je de opleiding Agile Leiderschap willen volgen?

Jeroen: ‘Omdat de opleiding je nieuwe inzichten geeft in jouw rol als leidinggevende, ongeacht of de organisatie bezig is met Agile. De handvatten die je tijdens de opleiding aangereikt krijgt maken je een completere leider. Daarbij denk ik zelf dat het kunnen acteren op de onder- en bovenstroom tijdens verandering een onmisbare vaardigheid is voor iedere leidinggevende. ’

Jof: ‘En buiten deze ambitieuze aanleiding kan het natuurlijk ook zijn dat de organisatie aan de vooravond van een agile transitie staat of er al middenin zit. En dat er dringend behoefte is aan leiderschap dat dit ondersteunt. Met de opleiding die Jeroen en de andere Agile specialisten ontwikkeld hebben, wordt de kennis uit de opleiding direct toepasbaar gemaakt in de praktijk. Ze hebben de opleiding helemaal volgens het Agile gedachtegoed ingericht. Dat betekent dat je zelf aan de slag gaat en tijdens de opleiding gaat reflecteren op – en leren van – jouw eigen resultaten. Je merkt dus direct het resultaat van wat je geleerd hebt. Dat maakt dat je “in control” bent. En dat geeft elke leider, en het team waar hij mee werkt, een goed gevoel.’