Onderzoeksresultaten: Het profiel van een continu verbeterexpert

‘Wat voor type mensen houden zich nu bezig met continu verbeteren?’, zo luidt een veelgehoorde vraag van klanten aan ons. En dat is niet verwonderlijk. Al vele jaren werken we samen met klanten aan projecten. Vaak hebben we medewerkers bij deze klanten opgeleid op het gebied van continu verbeteren. Denk aan Lean of Lean Six Sigma, op het niveau van Orange Belt, Green Belt of Black Belt.

In veel van deze opleidingen maken deelnemers kennis met het teamrolmodel van Belbin. Deze Engelse psycholoog deed elf jaar lang onderzoek deed naar de effectiviteit van teams en vond negen zogenoemde teamrollen: combinaties van eigenschappen, die staan voor complementaire samenwerkingsstijlen. Al werkend met de teamrollen, leren de deelnemers de verschillen tussen de persoonlijkheden en de manier waarop zij werken goed kennen. En dat roept de vraag op welk type mens volgens de teamrollen van Belbin nu met name geïnteresseerd is in verbeterprocessen.

Uit een onderzoek wat wij hebben uitgevoerd onder honderden deelnemers aan onze opleidingen komt de teamrol ‘Bedrijfsman’ het meeste voor. Maar wie is deze bedrijfsman (en zijn het echt alleen mannen)? En waarom is juist deze rol zo geschikt voor de rol van continu verbeterexpert?

Zelfperceptielijst

Omdat wij tijdens onze opleidingen de deelnemers al jaren een zelfperceptievragenlijst laten invullen, hebben we dat vrij eenvoudig kunnen onderzoeken. Wij hebben voor dit onderzoek gebruikgemaakt van een deel van de database met ruim 2.500 deelnemers die vanaf 2018 tot 2021 een zelfperceptievragenlijst hebben ingevuld. De uitkomst van deze vragenlijst geeft dan ook inzicht in hoe de deelnemer zichzelf inschat. Behalve de vragen uit de zelfperceptievragenlijst stellen we ook een aantal vragen naar studie, voorkeur voor verbetermethode en een aantal demografische gegevens.

Bedrijfsman – Groepswerker

De teamrol Bedrijfsman komt van de Engelse term ‘Implementer (Company Worker)’. In de Engelse term is direct duidelijk dat dit zowel mannen als vrouwen kan betreffen. In de Nederlandse vertaling lijkt het alsof alleen mannen deze teamrol kunnen hebben, maar niets is minder waar. Zowel mannen als vrouwen kunnen de teamrol ‘Bedrijfsman’ hebben.

Zonder vooroordeel zou verwacht kunnen worden dat ieder van de negen teamrollen evenveel voor komt. Uit ons onderzoek blijkt dat dit niet zo is. De teamrol Bedrijfsman komt met 21% het meeste voor, op enige afstand gevolg door de teamrol Groepswerker.

Vaak is de tweede dominante teamrol ook een belangrijke factor in het teamrol-profiel van een persoon. Vandaar dat we ook steeds hebben gekeken naar de top-2 teamrollen als combinatie per persoon. Hieruit blijkt dat de combinatie van Bedrijfsman en Groepswerker het meest voorkomt. Hier zien we geen verschil tussen mannen en vrouwen.

‘Niet lullen maar poetsen’

De ‘Bedrijfsman’ is dus de verbeterexpert bij uitstek, zo lijkt het. En dat is niet verwonderlijk. De Bedrijfsman denkt in termen van efficiency en praktisch nut. Het organiseren van taken en werkzaamheden, het plannen van zaken, het gedisciplineerd afwerken van het werk en het ervoor zorgen dat er op het juiste moment wordt geleverd zijn zaken die je aan bedrijfsmannen kunt toevertrouwen. Ze houden niet van lang praten. De uitdrukking ‘niet lullen maar poetsen’ is hen dan ook op het lijf geschreven.

Bedrijfsmannen zijn loyaal en inschikkelijk. Ze zijn gestructureerd, gedisciplineerd, regelvast (afspraak is afspraak), niet zo dominant en meer gericht op de ander dan op zichzelf. Bovendien zijn Bedrijfsmannen nuchter en praktisch en denken ze van nature in volgtijdelijke stappenplannen. Zo ‘framen’ ze ook problemen.

Loyale, harde werker

Je zou zeggen dat het spelen van de rol van continu verbeterexpert de Bedrijfsman op het lijf is geschreven als het gaat om het verbeteren van processen. Het op een rijtje zetten van alle processtappen en daar de ‘waste’ uithalen geeft de Bedrijfsman energie. Een Bedrijfsman ziet van nature waar het praktischer en slimmer kan en heeft efficiency hoog in het vaandel staan.

Vernieuwen om het vernieuwen is voor bedrijfsmannen niet aan de orde. Als het praktisch nut van een verandering niet duidelijk kan worden gemaakt, dan kan de Bedrijfsman zich behoudend opstellen. Maar als deze het nut ervan wél inziet, dan is het een loyale harde werker die ervoor zorgen dat het gebeurt.

De grenzen van de Bedrijfsman

Opgeleid in Lean of Lean Six Sigma zal de Bedrijfsman trouw alle stappenplannen volgen en netjes alle templates gebruiken die zijn aangeleerd. Een ‘root-cause-analyse’ zou echter wat diepgang kunnen missen, omdat de bedrijfsman de wereld ‘sequentieel’ en meer lineair benadert. Dat kan eenvoudig tot suboptimalisatie leiden.

Complexere vraagstukken waarin het nodig is om naar samenhangende variabelen te kijken om te komen tot een werkende oplossing, vragen om de inbreng van de Plant, Monitor en de Brononderzoeker. Ook loopt de Bedrijfsman soms aan tegen onbegrip. Een voorbeeld. In de opleidingen waarin we met onze deelnemers kijken naar hoe ze effectiever kunnen adviseren, brengen de deelnemers cases in die ze lastig vinden. De meest voorkomende cases gaan over het feit dat het management de procesverbeteringen die worden voorgesteld door de Green en Black Belts niet omzetten in besluitvorming. Voor de gemiddelde Bedrijfsman is dit onbegrijpelijk en frustrerend. Waarom was er dan gevraagd de processen in kaart te brengen en voorstellen te doen? En waarom zijn er dan zoveel Green Belts opgeleid als er toch niets wordt gedaan met hun input?

De Groepswerker zorgt voor sfeer

De teamrol Groepswerker is – op enige afstand – de tweede meest aanwezige teamrol in het onderzoek. En regelmatig komt daarom ook de combinatie van teamrol Bedrijfsman-Groepswerker voor.

De Groepswerker zorgt voor sfeer en begrijpt heel goed hoe dingen voelen voor anderen. Dat maakt dat de groepswerker in staat is de relatie te leggen en de gunfactor te verhogen. Op zich is dat een hele fijne eigenschap als het gaat over het voor elkaar krijgen van veranderingen. De groepswerker is echter ook conflictmijdend. Een verbeterexpert met de teamrollen Bedrijfsman-Groepswerker zal niet op het scherpst van de snede met zijn of haar manager discussiëren wanneer deze niet meegaat in voorgestelde verbeteringen. Ze vinden het belangrijker om de goede vrede te bewaren.

Andere interessante bevindingen uit het onderzoek

In dit artikel lichten we de teamrollen, de combinatie van teamrollen en de verhouding man-vrouw eruit. De aanwezige data geeft echter nog meer interessante bevindingen. Deze laten we hieronder kort zien en wellicht dat we hier op een later moment uitgebreider op in gaan:

• Het verschil tussen teamrollen voor Lean en Lean Six Sigma – Uit het onderzoek blijkt dat de typische teamrollen voor beide methodes niet gelijk zijn. De combinatie Bedrijfsman-Groepswerker is vaker aanwezig voor Lean, waar de typische Lean Six Sigma verbeterexpert vaker een Bedrijfsman-Voorzitter profiel heeft.
• Het verschil tussen teamrollen binnen de beltstructuur – Een typische Green Belt heeft vaker een Bedrijfsman-Groepswerker profiel. Een typische Black Belt heeft vaker een Bedrijfsman-Vormer profiel.
• Leeftijd – Een verbeterexpert is gemiddeld 41 jaar oud. Hierbij is een mannelijke verbeterexpert gemiddeld 43 jaar oud, waar een vrouwelijke verbeterexpert gemiddeld 40 jaar oud is.
• Opleidingsniveau – Een verbeterexpert heeft het vaakst een HBO-achtergrond. Hierbij is het opvallend dat hoe hoger de laatst genoten opleiding is, hoe jonger de verbeterexpert vaak is.

Wat te doen met deze informatie?

Een continu verbeterexpert is dus gemiddeld 41 jaar oud, HBO opgeleid en heeft de teamrol Bedrijfsman. Wat kunnen we nu met deze informatie?

Teamrollen – de naam zegt het al – hebben te maken met de rol van mensen wanneer zij samenwerken in een team. We weten nu dat veel Orange, Green en Black Belts de teamrol Bedrijfsman hebben. En deze informatie kunnen we gebruiken om effectieve verbeterteams samen te stellen. Continu verbeteren doe je immers niet alleen.

We weten wat de sterke eigenschappen en begrenzingen van de teamrol Bedrijfsman zijn en op basis hiervan kunnen we teamleden selecteren die beschikken over aanvullende eigenschappen. Om te zorgen dat vraagstukken meer in samenhang en systemisch bekeken worden, kunnen we zorgen dat er een creatievere teamrol – zoals een Plant of Brondonderzoeker – aan het team wordt toegevoegd. Of een Monitor die kan helpen bij het toetsen van de haalbaarheid en of de gedefinieerde acties wel bijdragen aan het gewenste resultaat.

Meer weten?

Heb je vragen over dit onderzoek? Of wil je meer weten over hoe wij het teamrolmodel inzetten om teams effectiever te laten functioneren en verbeterprogramma’s succesvoller te laten zijn? Neem dan contact op via 020 – 345 3015 of contact@upd.nl.