Onderwijsbeter: In teamverband werken aan beter onderwijs

In opdracht van het Ministerie van Onderwijs hebben wij een methodiek ontwikkeld die onderwijsteams in staat stelt om de kwaliteit van de eigen opleidingen te analyseren en op basis van deze analyse verbeteringen door te voeren. De resultaten van deze methodiek zijn verbeterd onderwijsrendement en een hogere leerling- of studententevredenheid.

De methodiek is destijds ontwikkeld in opdracht van Procesmanagement Bedrijfsvoering MBO 2010 en heeft de naam MBObeter gekregen. De methode wordt gekenmerkt door het gebruik van elementen uit beproefde methodes als Lean en Lean Six Sigma. Hiermee stellen we mbo-instellingen in staat om op een duurzame, gestructureerde en data gedreven manier te werken aan kwaliteitsverbetering. Vanaf de lancering van de methode hebben we honderden onderwijsteams en tientallen onderwijsinstellingen geholpen bij de inzet van MBObeter.

In de afgelopen jaren is de methodiek ook bewezen bruikbaar gebleken voor teams in de vo-, mbo- en hbo-sector. Daarom hebben het concept de overkoepelende naam ONDERWIJSbeter gegeven.

ONDERWIJSbeter voor onderwijsinstellingen

Na het succes van MBObeter hebben we in de afgelopen jaren met verschillende onderwijsinstellingen gewerkt aan specifieke toepassing van de methodiek. ONDERWIJSbeter is de verzamelnaam van verschillende methodes, namelijk:

• MBObeter – De originele methodiek welke de basis vormt voor alle hieronder genoemde methodieken.
• MBObeter Light – Een korte en pragmatische route op basis van de MBObeter-methodiek om in teamverband te komen tot een gedragen oorzaakanalyse van de problematiek.
• MBObeter Borgen – Een praktisch vervolg op MBObeter Light. In MBObeter borgen worden handvatten aangereikt om veranderingen (verbeteringen) duurzaam te kunnen borgen binnen teams.
• VObeter – Specifieke toepassing van de MBObeter-methodiek voor het voortgezet onderwijs.
• PObeter – Specifieke toepassing van de MBObeter-methodiek voor het primaire onderwijs.
• HBObeter – Specifieke toepassing van de MBObeter-methodiek voor hbo-instellingen.

Hoe werkt de ONDERWIJSbeter methodiek?

Ieder traject vangt aan met het formuleren van het probleem. Bij voorkeur is dit een gekwantificeerd probleem. Denk aan een te hoog uitvalpercentage van studenten of een te lage studententevredenheid. Het team kan uiteraard ook een verbetertraject starten vanuit ambitie. Je hoeft immers niet ziek te zijn om beter te worden.

Na een plenaire aftrap met het gehele onderwijsteam gaat een afvaardiging van het team in werkgroepsessies het probleem stap voor stap analyseren. Er zijn hiertoe hele handige gereedschappen ontwikkeld die de dialoog over kwaliteit binnen het team faciliteren. Tijdens deze sessies worden standpunten over en weer met veel enthousiasme en energie gedeeld. Het resultaat is een door het team gedragen analyse van de problematiek met focus op de oorzaken die echt belangrijk zijn om de kwaliteit en de resultaten te verbeteren.

Op basis van de analyse wordt vervolgens door het team zelf een verbeterplan opgesteld. Omdat het verbeterplan niet wordt geschreven door een (externe) adviseur, maar door het team zelf, voelen zij zich daadwerkelijk eigenaar en verantwoordelijk voor de uitvoering hiervan.

Om te volgen in hoeverre de benodigde verbeteringen volgens planning en afspraken doorgevoerd worden, werken we vaak met een verbeterbord. Op dit bord worden de doelstellingen, thema’s, acties, actiehouders en de planning weergegeven. Door te werken met een verbeterbord wordt het voor het gehele team inzichtelijk wat de stand van zaken is voor wat betreft de diverse verbeteringen. Een verbeterbord faciliteert de dialoog over de voortgang en verhoogt de betrokkenheid van collega’s.

Meer dan 200 opleidingen geholpen met ONDERWIJSbeter

De afgelopen jaren hebben we bij meer dan 200 teams verbeterprojecten begeleid met als resultaat hogere kwaliteit, betere rendementen en hogere studententevredenheid.

Instellingsbreed programma

Mbo of hbo scholen die instellingsbreed kampen met rendementsproblematiek, kunnen wij een programma aanbieden waarbij op basis van een analyse op instellingsniveau ingezoomd wordt op de teams met de grootste problemen. Op deze wijze kan gestructureerd en gefaseerd worden gewerkt aan verbetering. De toegevoegde waarde van een programmatische aanpak zit hem in de mogelijkheid om enerzijds een lerende organisatie te faciliteren. Ervaringen, good practices en valkuilen worden over de teams gedeeld met elkaar. Daarnaast stelt de centrale aanpak het management in staat om beleid bij te stellen op basis van de analyses uit de verschillende teams. Vaak zijn hier enkele rode draden te onderkennen en op basis van deze inzichten kan het management de teams faciliteren op de relevante thema’s. Hiermee wordt voorkomen dat ieder team het wiel zelf opnieuw moet uitvinden.

De return on investment bij dergelijke programma’s is minimaal 1 op 3. Doordat er minder studenten uitvallen en meer studenten diplomeren wordt het bedrag van bekostiging verhoogd met een factor drie ten opzicht van de benodigde investering voor zo’n programma.

Wat levert ONDERWIJSbeter nog meer op?

• Versterking van de samenwerking binnen het team
• Eigenaarschap van de onderwijskwaliteit op teamniveau
• Een bijdrage aan een cultuur van continu verbeteren
• Verbeterd inzicht in het eigen onderwijsproces
• Inzicht in oorzaken van problemen
• Teamfocus op wat belangrijk is
• Verbeterde teamsamenwerking

MBObeter helpt een team om – als eigenaar van kwaliteit – binnen het speelveld van diverse belangen en stakeholders de strategische ruimte optimaal te benutten.

Jeroen Maree – Directeur Rijn IJssel